siyasett
Yazar: *Av. Ali Erşin.
1. Giriş ve Kripto Varlıklar
Geçtiğimiz yıl Temmuz ayında kripto varlıklara ilişkin SPK mevzuatında yapılan değişiklikle yeni düzenlemeler gelmişti. Kripto varlıkların ülkemizde popülerleşmesiyle birlikte çok gerekli olan bu düzenleme, beraberinde birçok sorunu da çözdü. Zira kripto para dolandırıcılıkları bilişim suçları içerisinde hatrı sayılır bir yer tutuyordu. Ardından alt düzenlemelerle yeni kripto varlık yasası denilen SPK mevzuatındaki değişikliklerin altı dolduruldu.
Yeni düzenlemenin en başta çok yerinde olduğunu söylemek gerekmektedir. Zira kripto varlık sektörünün tanımlanmasının yanında kripto varlık hizmet sağlayıcıların da çok daha regüle olması, kayıt tutması ile kimlik tespiti ve dolandırıcılıkların önüne geçildi. Bu yazıda yeni kripto varlık mevzuatı çerçevesinde kripto varlık hizmet sağlayıcıların kuruluş ve faaliyet şartları sizlere anlatılacak.
2. Yeni Kripto Para Yasasının Kapsamı ve Amaçları
– Kripto varlıklarla ilgili yeni mevzuat ve ilişki tebliğleri, kripto varlıkların tanımını, kripto hizmet sağlayıcılarının kuruluşu, faaliyetleri, sermaye şartları, denetimleri ve sorumluluklarını düzenlemektedir. Bu düzenlemelerin temel amacı, piyasa güvenliğini temin etmek ve kripto varlık hizmetlerinin etkin, şeffaf ve düzenlenmiş bir yapıda sunulmasını sağlamaktır.
3. Yeni Yasada Kripto Varlık ve Hizmet Sağlayıcı Tanımları
- Kripto varlıklar, yeni mevzuatta cüzdanlar, açık anahtarlar, çok taraflı eşlik kriptografisi ve güvenli donanım modülü gibi teknik terimlerle tanımlanmıştır.
- Kripto varlık hizmet sağlayıcıları ise, bu varlıkların alım-satım, saklama ve transfer gibi işlemlerini yapan, anonim ortaklık statüsünde kurulan finans kurumlarıdır.
4. Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcıların Kuruluş Şartları
a) Genel Şartlar
Kripto varlık hizmet sağlayıcıların yeni düzenlemelerdeki şartları şu şekildedir:
- Hizmet sağlayıcılar yalnızca anonim ortaklık şeklinde kurulabilir.
- Paylar tamamen nama yazılı olmalı ve nakit karşılığı çıkarılmalıdır.
- Kuruluş sermayesi, SPK tarafından belirlenen en düşük tutarı aşmalı ve tüm sermaye nakit ödenmiş olmalıdır.
- Esas sözleşme, ilgili mevzuata uygun hazırlanmalı ve işletme faaliyetleri sadece SPK’nın yetkilendirdiği alanları kapsamalıdır.
- Ortaklık yapısı şeffaf ve açık olmalıdır.
b) Kuruculara ve Ortaklara İlişkin Şartlar
Kripto varlık hizmet sağlayıcı ortaklarının;
- Ortakların mali açıdan iflas etmiş olmaması ve bazı suçlardan hüküm giymemiş olması gerekir.
- Kurucuların mevzuatta belirtilen niteliklere sahip olması zorunludur.
c) Personel Şartları
- KVHS yöneticilerinin ve çalışanların en az dört yıllık lisans eğitimine sahip olması gerekir. Personelin, kurucu ortaklar gibi mali güç şartlarını karşılaması beklenir.
5. Faaliyet İzni ve Başvuru Süreci
Kripto varlık hizmet sağlayıcıların kuruluşunun yanında faaliyete geçmesi için de birtakım şartlar mevcuttur. Bunlar şu şekildedir:
- SPK’dan izin alınması zorunludur.
- İzin başvurusu; şirket esas sözleşmesi, kurucuların uygunluk belgeleri, organizasyon ve sermaye yeterliliğine ilişkin belgelerle birlikte eksiksiz yapılmalıdır.
- Kurul gerekirse ek bilgi ya da belge talep edebilir; bunlar belirtilen sürede sunulmazsa başvuru iptal edilir.
- Faaliyete başlamadan önce, SPK’dan yetki belgesi alınmalıdır; aksi takdirde hizmet verilemez.
- Kurul, ihtiyaç halinde mesleki sorumluluk sigortası yapılmasını isteyebilir.
- Müracaat sırasında ödenecek harçlar yatırılmalıdır.
6. Sermaye Yeterliliği ve Finansal Düzenlemeler
- Hizmet sağlayıcıların minimum sermaye tutarı SPK tarafından belirlenmiştir ve bunlar aşağıdaki gibidir:
- Platformlar en az 150 milyon TL, saklama kuruluşları ise en az 500 milyon TL sermaye bulundurmalıdır.
- Sermayenin tamamı nakit olmalı ve ödenmiş olmalıdır.
- Borçlanma sınırları, örneğin, alınan borçların sermayenin üç katını aşmaması gibi, belirlenmiştir.
7. Organizasyon ve Teknik Altyapı
- Güvenli bilgi sistemleri kurulmalı ve TÜBİTAK altyapı şartlarına uygun teknolojik altyapı oluşturulmalıdır.
- ISO 27001 sertifikaları alınmalı ve dış denetim yapılmalıdır.
- Anahtarların saklanması ve oluşturulması için sıcak ve soğuk cüzdan uygulamaları kullanılmalı.
- İç denetim ve risk yönetimi uygulamaları aktif olmalı.
- Siber güvenlik önlemleri alınmalı ve gerekirse siber sigorta yaptırılabilir.
- Merkezi Kayıt Kurumu (MKK) entegrasyonu ve teknik testler tamamlanmalıdır.
8. Faaliyet Esasları
KVHS’ler faaliyetlerinde şu esaslara dikkat etmeleri gerekmektedir:
- Kripto varlık alım-satımı, takası ve saklama gibi işlemler, SPK izin verdiği alanlarla sınırlıdır.
- Müşteri ile sözleşme imzalanmalı ve riskler hakkında detaylı bilgi verilmelidir.
- Müşteri varlıkları ve işlemleri uygun sistemlere kaydedilmeli.
- Listeleme ve işlem kuralları SPK’nın belirlediği esaslara uygun olmalı.
- Fiyatlar serbestçe belirlenebilir, ancak müşteri şikayet ve itirazları için etkin çözüm mekanizmaları kurulmalı.
- Kimlik doğrulama, 5549 Sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Kanunu kapsamında yapılmalıdır.
9. Dış Kaynak Kullanımı ve Sözleşmeler
- Dış hizmetlerin kapsamı, süresi, ücretleri ve hak ve yükümlülükler detaylı sözleşmelerle belirlenmelidir.
- Dış hizmet sağlayıcılarının bilgi ve belge erişimi sağlanmalı, performans minimum seviyede takip edilmelidir.
- Hizmetlerin devri ve anlaşmazlıklar açıkça düzenlenmelidir.
- Alt yüklenicilerle yapılan sözleşmelerde bağlayıcı hükümler yer almalıdır.
10. Denetim, Belge ve Kayıt Yükümlülükleri
- Kuruluşların faaliyetleri, SPK tarafından bağımsız denetime tabi tutulmalı; bilgi sistemleri ve altyapıları denetlenmelidir.
- Tüm defter, kayıt ve elektronik ortam belgelerine erişim sağlanmalı.
- Kayıtlar, muhasebe ilkelerine uygun tutulmalı ve düzenlenmelidir.
11. Yasaklar ve Yaptırımlar
– Kuruldan izin almadan kripto varlık hizmet sağlayıcılığı faaliyeti yürütmek yasaktır ve ağır yaptırımlara tabidir.
– Faaliyet izni iptal edilen ya da izin almayan kuruluşlar, bu tür faaliyetlerde bulunamaz, bu faaliyete dair ticari unvan, ilan ve reklamlarda bu intibayı uyandıracak ifadeler kullanamaz.
İzinsiz şekilde kripto varlık hizmet sağlayıcısı olarak faaliyet yürüttüğü tespit edilen gerçek kişilerin ve tüzel kişilerin yetkililerinin üç yıldan beş yıla kadar hapis ve beş bin günden on bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılması öngörülmüştür.
Son Değerlendirmeler
Bu düzenlemeler, kripto varlık hizmet sağlayıcılarının kuruluşundan başlayarak faaliyet sürecine kadar tüm aşamalarda güvenlik, şeffaflık ve düzenleyici uyumun esas alınmasını sağlamaktadır. Yasa öncesi kripto para borsaları başta olmak üzere kripto paralar hakkında hizmet yürüten kuruluşlar, normal bir anonim veya limited şirket şeklinde faaliyetlerini genel esaslara göre yürütürken, artık SPK’a tabi denetlenebilir kuruluşlar olmuşlardır. Bu ise başta yatırımcılar olmak üzere hepimiz için önemli bir adım olmuştur.
*Hukuk ve Bilişim Dergisi Genel Koor.
Mail: av.ersinali@gmail.com
